Fuad Hassan (1991) netelakeun, yen sajarah teh manifestasi has manusiawi. Ngawanohkeun sajarah mangrupa kanyataan manusiawi anu bisa disalusur ti saprak manusa anu pangmimitina gelar ka alam sunya, salila dina mangsa lumangsungna aya manusa eta aya tapak anu bisa dipake bukti. Sakumaha leutikna skala hiji sajarah, kudu dibuktikeun ku pakta anu ngadukung, sangkan wujud sajarah anu disodorkeun ka balarea bisa 'dipertanggungjawabkan'.
Sangkan manifestasi has manusiawi kasebut bisa kaharti, saeutikna aya opat jejer dina pamahaman sajarah anu kudu jadi cekelan :
1. Pamahaman pakta dina sajarah anu didadasaran ku pamikiran anu logis;
2. Interpretasi ngeunaan pakta, ku cara ngagawean panalungtikan kritis kana sajarah;
3. Ngarengsekeun masalah mangsa kiwari liwat sajarah, ku cara nyokot hiikmah tina kajadian anu karandapan mangsa bihari;
4. Ngalarapkeun masalah mangsa kiwari mangrupa aspek-aspek rarancang mangsa hareup saluyu jerung anu dipiharep.
Ku lantaran kitu, peranan sajarah dina kahirupan henteu ukur pikeun nostalgia, tapi bisa maparin refleksi kahirupan di mangsa nu rek datang. Sajarah memang geus ngungkab hiji hal anu karandapan mangsa bihari, ngan henteu sakabeh realitas anu geus ilangbina mangsa bareto sarua ajen jeung hartina pikeun dipikawanoh di mangsa hareup. Ajen jeung harti henteu dipaparinkeun bareng sapada harita liwat realitas mangsa bareto, tapi ajen jeung harti eta dibikeun pikeun realitas eta sorangan. Hartina kieu, realitas teh henteu ujug-ujug ngabogaan ajen jeung harti, tapi sabalikna, manehna ajeg ku lantaran dipaparin ajen jeung harti.
Kanyataan di luhur urang luyukeun jeung sajarah Majalengka anu ceuk sabagian pihak geus jinek jadi sajarah anu maneuh, sajarah anu bisa ditarima ku balarea. Unggal taun, unggal tepung tanggal 7 Juni, ti saprak sajarah harita ditawis ku Bupati sarta disaluyuan ku DPRD taun 1981, sok diayakeun acara mieling sajarah Majalengka. Malah ieu acara pangeling-ngeling teh nepi ka kiwari masih keneh lumangsung. Naha enya sajarah Majalengka geus rengse?
Pikeun aranjeunna anu harita ilubiung dina panyalusuran sajarah Majalengka anu dimimitian taun 1974 jaman Bupati R. Saleh Sediana anu diteruskeun ku tim 21 (sabab anggota anu nyusunna aya 21 urang) jaman Bupati H. Moch. S. Paindra taun 1981, tangtu kacindekan yen sajarah Majalengka bisa bae dianggap rengse. Ieu teh gawe badag, anu teu bisa dimomorekeun kitu bae. Nu matak basa tanggal 28 Nopember 2002 dilaksanakeun seminar sapoe kaji ulang sajarah Majalengka, aranjeunna mah condong ka teu panuju. Seminar teh gagal total, ngabuntut bangkong. Padahal harita Pemda Majalengka geus nyayagikeun waragad anu kacida gedena.
Tilu taun ti saprak harita, teu kapireng deui tarekah kaji ulang sajarah Majalengka. Duka masih keneh trauma pedah basa taun 2002 harita panitia kaji ulang pada ngarempug, duka mandeg rek dianggap rengse. Henteu kitu geuning. Sababaraha pamanggih, boh dina wangun tulisan atawa wangkongan biasa, ngebrehkeun yen sajarah Majalengka can anggeus. Masih keneh aya anu kudu dibebenah, pangpangna anu aya patula-patali jeung pakta sajarah. Yen sajarah Majalengka dugi ka danget ayeuna henteu pisan didukung ku data jeung pakta anu nyata jeung bisa ditanggel waler sacara ilmiah. Friksi sarupa kieu beuki rekah, sabab masrakat Majalengka beuki dieu beuki beunta. Beuki loba nonoman, para pamikir ngora anu ngabogaan pikiran kritis ngeunaan sajarah daerahna sorangan.
Apan ceuk Rahmat Iskandar (2002) oge, sajarah dibaca lain keur dibaca. Pihartieunana, sajarah lain bacaeun alakadarna, tapi bacaeun pikiraneun. Sajarah henteu mandeg dina realitas anu angger, sabab inyana ngalaman barobah sapagodos jeung barobahna jaman. Inget, bujeng-bujeng sajarah Majalengka anu ukur titik leutik tina badagna ambahan Indonesia, dalah sajarah nasional oge ngalaman adu benyeng kapentingan.
Friksi anu ngajaul babakuna ditangtang ku kanyataan yen Majalengka henteu napak dina rasionalitas kasajarahan. Ngadegna ngaran Majalengka ukur kaluar tina kirata (kira-kira anu nyata). Malah ku anu nyarusunna, Majalengka teh diawalan ku nyebarna dongeng rahayat anu sumebar di mana-mana, anu dina kanyataan ilmiah teu bisa diasupkeun kana kategori sajarah. Numutkeun Dadan Wildan (2005) loba sumber anu bisa dipake cekelan pikeun nulis sajarah Majalengka, di antarana dina naskah-naskah kuno, ngan kabehanan masih keneh diwarnaan ku aspek-aspek fiksional, legendaris, mitologis, jeung a-historis. Jadi teu jelas gambaran historisna.
Lamun kitu, naon anu buisa dipake eunteung atawa bisa dipake cekelan pikeun ngararancang pilampaheun mangsa hareup, lamun realitas mangsa bihari henteu puguh alang ujurna.
Majae Langka
Sajarah Majalengka anu masih keneh jadi cekelan nepi ka ayeuna nyaeta anu dumasar kana Surat Keputusan Kepala Daerah Tk. II Majalengka tanggal 7 April 1981 No. 64.KS.042/VI/SK/1981 anu disampurnakeun deui ku Surat Keputusan Bupati Kepala Daerah Tk. II Majalengka tanggal 1 September 1992, No. 003.3/SK.323-HUK/92, ngeunaan panyalusuran ulang sajarah Majalengka dina raraga ngalengkepan data kasajarahanana.
Hasil tina panalungtikan harita disusun dina buku make warna jilid biru (saterusna ku para inohong disarebut buku biru), netelakeun yen kecap Majalengka muasalna tina majae langka. Ieu kecap teh digorowokkeun ku rahayat Sindangkasih mangsa karajaan katut rajana mebes kana jero taneuh.
Kajadian eta diawalan nalika Nyi Rambutkasih kasumpingan hiji utusan ti Cirebon anu ngaranna Pangeran Muhammad. Si utusan ngeceskeun maksudna, pangna datang ka Sindangkasih nyaeta seja neangan ubar pikeun ngungkulan sasalad panyakit anu keur tumiba ka rahayat Cirebon. Salian ti eta, Pangeran Muhammad oge boga niat ngislamkeun rahayat Sindangkasih. Hanjakal, Nyi Rambutkasih jeung Pangeran Muhammad salah harti, nepi ka Nyi Rambutkasih keukeuh teu mikeun tangkal maja anu dipenta ku Pangeran Muhammad.
Samemehna, Pangeran Muhammad geus ngawin mojang Sindangkasih, nyaeta Siti Armilah. Padahal barang breh ningali Pangeran Muhammad, Nyi Rambutkasih teh aya hate kadua leutik alias bogoheun. Ku lantaran kitu, ti batan bogoh teu laksana, Nyi Rambutkasih leuwih milih ngaleungit asup ka jero bumi bari sakalian mawa sakabeh tangkal maja anu aya di dinya. Nyeueung kitu, rahayat Sindangkasih patinggorowok : "Majae langka! Majae langka!"
Lian ti eta, carita versi sejenna ngebrehkeun hal anu rada beda. Yen cenah kecap majalengka teh asalna tina madya langka. Hal ieu diawalan ku ayana dua jalma anu ngaran Sunan Jabung jeung Endang Capang anu duanana arembung asup Islam jadi buronan tentara Mataram. Ku lantaran teu hayang bentrok jeung hulubalang Mataram, ahirna ieu dua jalma teh milih ngahiang sarta ninggalkeun patilasan. Mangkunegara, salah saurang hulubalang Mataram anu teu bisa manggihan di mana ayana Sunan Jabung jeung Endang Capang, nyebutna teh madya langka, anu pihartieunana prajurit anu leungit.
Aya deui carita dina versi nu lian, sakumaha dijentrekeun ku Dadan Wildan (2005), yen cenah Nyi Rambutkasih atawa Nyi Gedeng Badori, atawa anu oge disebut Ambetkasih atawa Ngabetkasih teh nyaeta putri geulis anu asalna ti Mataram. Harita anjeunna lalagasan, sarta nuju aya dina perjalanan ka Sumedangkeun. Pirajeunan, anjeunna melak tangkal maja di sapanjang jalan, sarta cicing di hiji tempat anu dingaranan Sindangkasih. Di Sindangkasih teh anjeunna dibaturan ku wadyabaladna nepi ka mulan-malen, malah nepi ka mangtaun-taun. Hiji mangsa sumping utusan ti Cirebon anu balaka menta tangkal maja pikeun obat malaria anu nerekab di Cirebon. Teu ku hanteu, Nyi Rambutkasih bet jorojoy bogoh ka eta utusan. Ngan ku lantaran si utusan geus boga kulawarga, si utusan teh nolak pikeun jadi salaki Nyi Rambutkasih. Puguh bae Nyi Rambutkasih ambek lain dikieuna. Tangkal maja anu rajeg teh di dicacagan nepi ka teu nyesa hiji-hiji acan. Tina kajadian eta, kaluar kecap maja langka (maja nu leungit).
Ka behdieunakeun, kawasna pikeun ngungkulan sarat kasajarahan, kecap-kecap mebes ka jero bumi, ngahiang atawa ngaleungit teh teu dipake. Anu aya teh kecap ninggalkeun. Ieu kecap bisa bae pihartieunana Nyi Rambutkasih kabur ti karajaan sarta tangkal maja ditaluaran ku rahayatna anu satia. Bisa bae ieu statement dikaluarkeun, tapi kabehanana kudu didukung ku pakta, ulah dapon engab.
Saperti anu kaungel dina tulisan E. Wangsadihardja (2002), yen ngaran Sindangkasih bisa dipastikeun dicokot tina Mandala Sindangkasih anu harita dicangking ku Ki Ageng Surawijaya atawa Ki Gedeng Sindangkasih. Anjeunna kagungan putra anu namina Nyi Gedeng Rambutkasih atawa Nyi Gedeng Sindangkasih atawa oge Nyi Ambetkasih. Nyi Rambutkasih ngadegkeunhiji karajaan leutik anu ngagem agama Hindu nyaeta Sindangkasih.
Ceuk dongeng rahayat, Rambutkasih teh hiji wanoja anu leber wawanen, geulis kwawanti-wanti endah kabina-bina. Buukna panjang ngagebay, boga sipat adil wijaksana sarta waspada permana tingal. Ku lantaran kitu, Prabu Siliwangi oge bogoheun sarta terus dikawin dina taun 1482. Saterusna Nyi Rambutkasih ninggalkeun Sindangkasih, nuturkeun carogena ka Karajaan Pakuan Pajajaran. Harita teh pas pisan sabada ditemonan ku Pangeran Muhammad jeung Pangeran Panjunan ti Cirebon. Ieu kajadian lumangsung dina taun 1490, sakaligus mangsa harita kakawasaan Sindangkasih pindah leungeun ti Nyi Rambutkasih ka Pangeran Muhammad.
Pangeran Muhammad
Kalawan lantip, Rahmat Iskandar (2002) ngungkab saha ari Pangeran Muhammad sabenerna. Munculna Pangeran Muhammad dina sajarah Majalengka lain hartina sajarah Majalengka napak dina realitas sajarah anu jinek. Sabab saterusna kalah timbul patalekan ti sababaraha pihak : "Muhammad anu mana?"
Pikeun nyalusur saha ari Pangeran Muhammad, Rahmat Iskandar nyieun babandingan jeung sababaraha sumber anu bisa dipake cekelan, di antarana Carita Purwaka Caruban Nagari (Pangeran Arya Cirebon), Pustaka Negara Kertabhumi, Carita Parahyangan Sargah 4, Pustaka Paratwan I, Bhumi Jawa Kulwan, Kitab Waruga Jagat jeung Babad Walangsungsang (kabehanana ditulis ku Pangeran Wangsakerta). Ditambah ku buku (Pangeran Sulendraningrat) jeung Babad Tanah Sumedang (RAA Martanegara). Salian ti eta, dibandingkeun oge jeung hasil panyalusuran Hj. R. Nina Lubis jeung Edi S. Ekadjati ngeunaan Sumedang jeung Kuningan.
Tina sababaraha sumber anu ditalungtik ku Rahmat Iskandar di luhur, bisa dicindekkeun yen Pangeran Muhammad teh nyaeta Pangeran Palakaran atawa Pangeran Pemelekaran. Pangeran Palakaran kagungan putra, nyaeta Pangeran Santri di Sumedang, sarta Pangeran Santri kagungan putra nyaeta Pangeran Geusan Ulun. Anapon Majalengka, dina sumber-sumber di luhur henteu loba, malah henteu pisan disebut-sebut. Wewengkon Majalengka ukur aya kasebut dina wawacan Bupati Bandung taun 1921, anu netelakeun yen ieu wewengkon teh dijadikeun iwad talaq Geusan Ulun ka Ratu Hatisbaya. Wewengkon Majalengka dipasrahkeun ka Raja Cirebon, Panembahan Girilaya.
Patilasan Pangeran Muhammad kiwari bisa ditingal di Gunung Margatapa. Di dinya aya makam anu dipastikeun eta teh makam Pangeran Muhammad, ramana Pangeran Santri, akina Geusan Ulun.
Teu ku hanteu, jol teh tulisan Sudono (2002) anu netelakeun yen makam di Margatapa teh cenah lain makam Pangeran Muhammad anu namina Pangeran Palakaran. Anu dikurebkeun di dinya boa Muhammad anu sejen, anu sama sakali teu aya hubunganana jeung Pangeran Santri jeung atawa Geusan Ulan. Bukti anu diebrehkeun ku Sudono nyaeta salembar kulit anu euwina surat pusaka anu ditawis ku Kyai Raden Iman Hukum, Hakim Kanoman, Cirebon. t\Titimangsana kaungel 18 Muharam Tun Jim ahir 1215 H atawa 1794 M. Eusi surat nyaetasual pancen kuncen ka Saroppudin, Nurqo'im jeung Muhammad Hafidz, anu unggal malem Jumaah bagilir tugas di Karaton Cirebon. Kakocap, ieu tilu kuncen teh diprovokasi ku rahayat Desa Sindangkasih. Ku lantaran ngarasa teu tahan, aranjeunna nyungsikeun diri ka hiji tempat anu ngaranna kaya tapane tor (kawas tapa anu husu). Hartina hiji tempat pikeun ningtrimkeun diri. Ku naon ieu tempat teh disebutna Margatapa? Naha anu dikurebkeun di Margatapa teh Muhammad Hafidz, sanes Pangeran Muhammad sakumaha anu leuwih tiheula dipercaya?
Proyeksi
Kawasna, urang henteu bisa terus ngagugulung hiji kayakinan anu salila ieu jadi cekelan. Ku ayana carita-carita anu memper-memper kana a-historis jeung data-data (bujeng-bujeng primer, dalah sekunder oge duka) anu teu otentik, tumuwuh hiji kawajiban pikeun sakumna masrakat Majalengka keur babarengan ngancokeun perhatian kana sajarah daerahna sorangan. Para inohong (anu harita ngiring jabung tumalapung nyarungsum sajarah Majalengka), ulah ngoretkeun teuing kana kamungkinan tumuwuhna pamanggih anyar.
Pikeun ieu hal, Pamarentah Daerah ngaliwatan Kantor Budaya & Pariwisata majalengka, naratas jalan keur ngawujudkeun sajarah Majalengka anu maneuh sarta didukung ku data-data anu otentik. Dina taun 2005 kaliwat, Hj. R Nina Lubis saparakanca Masyarakat Sejarawan Indonesia Balai Kajian Sejarah dan Nilai Tradisional Bandung, ngaalpukahan nyarungsum sajarah Majalengka.
Tapi.....
Naha nya tepi ka danget ayeuna eta sajarah nu dimaksud teh nu daek bae medal? Naha Nina Lubis saparakanca teu puruneun, atanapi Pemda Majalengka anu teu mirosea...?
Duka tah...!
Sangkan manifestasi has manusiawi kasebut bisa kaharti, saeutikna aya opat jejer dina pamahaman sajarah anu kudu jadi cekelan :
1. Pamahaman pakta dina sajarah anu didadasaran ku pamikiran anu logis;
2. Interpretasi ngeunaan pakta, ku cara ngagawean panalungtikan kritis kana sajarah;
3. Ngarengsekeun masalah mangsa kiwari liwat sajarah, ku cara nyokot hiikmah tina kajadian anu karandapan mangsa bihari;
4. Ngalarapkeun masalah mangsa kiwari mangrupa aspek-aspek rarancang mangsa hareup saluyu jerung anu dipiharep.
Ku lantaran kitu, peranan sajarah dina kahirupan henteu ukur pikeun nostalgia, tapi bisa maparin refleksi kahirupan di mangsa nu rek datang. Sajarah memang geus ngungkab hiji hal anu karandapan mangsa bihari, ngan henteu sakabeh realitas anu geus ilangbina mangsa bareto sarua ajen jeung hartina pikeun dipikawanoh di mangsa hareup. Ajen jeung harti henteu dipaparinkeun bareng sapada harita liwat realitas mangsa bareto, tapi ajen jeung harti eta dibikeun pikeun realitas eta sorangan. Hartina kieu, realitas teh henteu ujug-ujug ngabogaan ajen jeung harti, tapi sabalikna, manehna ajeg ku lantaran dipaparin ajen jeung harti.
Kanyataan di luhur urang luyukeun jeung sajarah Majalengka anu ceuk sabagian pihak geus jinek jadi sajarah anu maneuh, sajarah anu bisa ditarima ku balarea. Unggal taun, unggal tepung tanggal 7 Juni, ti saprak sajarah harita ditawis ku Bupati sarta disaluyuan ku DPRD taun 1981, sok diayakeun acara mieling sajarah Majalengka. Malah ieu acara pangeling-ngeling teh nepi ka kiwari masih keneh lumangsung. Naha enya sajarah Majalengka geus rengse?
Pikeun aranjeunna anu harita ilubiung dina panyalusuran sajarah Majalengka anu dimimitian taun 1974 jaman Bupati R. Saleh Sediana anu diteruskeun ku tim 21 (sabab anggota anu nyusunna aya 21 urang) jaman Bupati H. Moch. S. Paindra taun 1981, tangtu kacindekan yen sajarah Majalengka bisa bae dianggap rengse. Ieu teh gawe badag, anu teu bisa dimomorekeun kitu bae. Nu matak basa tanggal 28 Nopember 2002 dilaksanakeun seminar sapoe kaji ulang sajarah Majalengka, aranjeunna mah condong ka teu panuju. Seminar teh gagal total, ngabuntut bangkong. Padahal harita Pemda Majalengka geus nyayagikeun waragad anu kacida gedena.
Tilu taun ti saprak harita, teu kapireng deui tarekah kaji ulang sajarah Majalengka. Duka masih keneh trauma pedah basa taun 2002 harita panitia kaji ulang pada ngarempug, duka mandeg rek dianggap rengse. Henteu kitu geuning. Sababaraha pamanggih, boh dina wangun tulisan atawa wangkongan biasa, ngebrehkeun yen sajarah Majalengka can anggeus. Masih keneh aya anu kudu dibebenah, pangpangna anu aya patula-patali jeung pakta sajarah. Yen sajarah Majalengka dugi ka danget ayeuna henteu pisan didukung ku data jeung pakta anu nyata jeung bisa ditanggel waler sacara ilmiah. Friksi sarupa kieu beuki rekah, sabab masrakat Majalengka beuki dieu beuki beunta. Beuki loba nonoman, para pamikir ngora anu ngabogaan pikiran kritis ngeunaan sajarah daerahna sorangan.
Apan ceuk Rahmat Iskandar (2002) oge, sajarah dibaca lain keur dibaca. Pihartieunana, sajarah lain bacaeun alakadarna, tapi bacaeun pikiraneun. Sajarah henteu mandeg dina realitas anu angger, sabab inyana ngalaman barobah sapagodos jeung barobahna jaman. Inget, bujeng-bujeng sajarah Majalengka anu ukur titik leutik tina badagna ambahan Indonesia, dalah sajarah nasional oge ngalaman adu benyeng kapentingan.
Friksi anu ngajaul babakuna ditangtang ku kanyataan yen Majalengka henteu napak dina rasionalitas kasajarahan. Ngadegna ngaran Majalengka ukur kaluar tina kirata (kira-kira anu nyata). Malah ku anu nyarusunna, Majalengka teh diawalan ku nyebarna dongeng rahayat anu sumebar di mana-mana, anu dina kanyataan ilmiah teu bisa diasupkeun kana kategori sajarah. Numutkeun Dadan Wildan (2005) loba sumber anu bisa dipake cekelan pikeun nulis sajarah Majalengka, di antarana dina naskah-naskah kuno, ngan kabehanan masih keneh diwarnaan ku aspek-aspek fiksional, legendaris, mitologis, jeung a-historis. Jadi teu jelas gambaran historisna.
Lamun kitu, naon anu buisa dipake eunteung atawa bisa dipake cekelan pikeun ngararancang pilampaheun mangsa hareup, lamun realitas mangsa bihari henteu puguh alang ujurna.
Majae Langka
Sajarah Majalengka anu masih keneh jadi cekelan nepi ka ayeuna nyaeta anu dumasar kana Surat Keputusan Kepala Daerah Tk. II Majalengka tanggal 7 April 1981 No. 64.KS.042/VI/SK/1981 anu disampurnakeun deui ku Surat Keputusan Bupati Kepala Daerah Tk. II Majalengka tanggal 1 September 1992, No. 003.3/SK.323-HUK/92, ngeunaan panyalusuran ulang sajarah Majalengka dina raraga ngalengkepan data kasajarahanana.
Hasil tina panalungtikan harita disusun dina buku make warna jilid biru (saterusna ku para inohong disarebut buku biru), netelakeun yen kecap Majalengka muasalna tina majae langka. Ieu kecap teh digorowokkeun ku rahayat Sindangkasih mangsa karajaan katut rajana mebes kana jero taneuh.
Kajadian eta diawalan nalika Nyi Rambutkasih kasumpingan hiji utusan ti Cirebon anu ngaranna Pangeran Muhammad. Si utusan ngeceskeun maksudna, pangna datang ka Sindangkasih nyaeta seja neangan ubar pikeun ngungkulan sasalad panyakit anu keur tumiba ka rahayat Cirebon. Salian ti eta, Pangeran Muhammad oge boga niat ngislamkeun rahayat Sindangkasih. Hanjakal, Nyi Rambutkasih jeung Pangeran Muhammad salah harti, nepi ka Nyi Rambutkasih keukeuh teu mikeun tangkal maja anu dipenta ku Pangeran Muhammad.
Samemehna, Pangeran Muhammad geus ngawin mojang Sindangkasih, nyaeta Siti Armilah. Padahal barang breh ningali Pangeran Muhammad, Nyi Rambutkasih teh aya hate kadua leutik alias bogoheun. Ku lantaran kitu, ti batan bogoh teu laksana, Nyi Rambutkasih leuwih milih ngaleungit asup ka jero bumi bari sakalian mawa sakabeh tangkal maja anu aya di dinya. Nyeueung kitu, rahayat Sindangkasih patinggorowok : "Majae langka! Majae langka!"
Lian ti eta, carita versi sejenna ngebrehkeun hal anu rada beda. Yen cenah kecap majalengka teh asalna tina madya langka. Hal ieu diawalan ku ayana dua jalma anu ngaran Sunan Jabung jeung Endang Capang anu duanana arembung asup Islam jadi buronan tentara Mataram. Ku lantaran teu hayang bentrok jeung hulubalang Mataram, ahirna ieu dua jalma teh milih ngahiang sarta ninggalkeun patilasan. Mangkunegara, salah saurang hulubalang Mataram anu teu bisa manggihan di mana ayana Sunan Jabung jeung Endang Capang, nyebutna teh madya langka, anu pihartieunana prajurit anu leungit.
Aya deui carita dina versi nu lian, sakumaha dijentrekeun ku Dadan Wildan (2005), yen cenah Nyi Rambutkasih atawa Nyi Gedeng Badori, atawa anu oge disebut Ambetkasih atawa Ngabetkasih teh nyaeta putri geulis anu asalna ti Mataram. Harita anjeunna lalagasan, sarta nuju aya dina perjalanan ka Sumedangkeun. Pirajeunan, anjeunna melak tangkal maja di sapanjang jalan, sarta cicing di hiji tempat anu dingaranan Sindangkasih. Di Sindangkasih teh anjeunna dibaturan ku wadyabaladna nepi ka mulan-malen, malah nepi ka mangtaun-taun. Hiji mangsa sumping utusan ti Cirebon anu balaka menta tangkal maja pikeun obat malaria anu nerekab di Cirebon. Teu ku hanteu, Nyi Rambutkasih bet jorojoy bogoh ka eta utusan. Ngan ku lantaran si utusan geus boga kulawarga, si utusan teh nolak pikeun jadi salaki Nyi Rambutkasih. Puguh bae Nyi Rambutkasih ambek lain dikieuna. Tangkal maja anu rajeg teh di dicacagan nepi ka teu nyesa hiji-hiji acan. Tina kajadian eta, kaluar kecap maja langka (maja nu leungit).
Ka behdieunakeun, kawasna pikeun ngungkulan sarat kasajarahan, kecap-kecap mebes ka jero bumi, ngahiang atawa ngaleungit teh teu dipake. Anu aya teh kecap ninggalkeun. Ieu kecap bisa bae pihartieunana Nyi Rambutkasih kabur ti karajaan sarta tangkal maja ditaluaran ku rahayatna anu satia. Bisa bae ieu statement dikaluarkeun, tapi kabehanana kudu didukung ku pakta, ulah dapon engab.
Saperti anu kaungel dina tulisan E. Wangsadihardja (2002), yen ngaran Sindangkasih bisa dipastikeun dicokot tina Mandala Sindangkasih anu harita dicangking ku Ki Ageng Surawijaya atawa Ki Gedeng Sindangkasih. Anjeunna kagungan putra anu namina Nyi Gedeng Rambutkasih atawa Nyi Gedeng Sindangkasih atawa oge Nyi Ambetkasih. Nyi Rambutkasih ngadegkeunhiji karajaan leutik anu ngagem agama Hindu nyaeta Sindangkasih.
Ceuk dongeng rahayat, Rambutkasih teh hiji wanoja anu leber wawanen, geulis kwawanti-wanti endah kabina-bina. Buukna panjang ngagebay, boga sipat adil wijaksana sarta waspada permana tingal. Ku lantaran kitu, Prabu Siliwangi oge bogoheun sarta terus dikawin dina taun 1482. Saterusna Nyi Rambutkasih ninggalkeun Sindangkasih, nuturkeun carogena ka Karajaan Pakuan Pajajaran. Harita teh pas pisan sabada ditemonan ku Pangeran Muhammad jeung Pangeran Panjunan ti Cirebon. Ieu kajadian lumangsung dina taun 1490, sakaligus mangsa harita kakawasaan Sindangkasih pindah leungeun ti Nyi Rambutkasih ka Pangeran Muhammad.
Pangeran Muhammad
Kalawan lantip, Rahmat Iskandar (2002) ngungkab saha ari Pangeran Muhammad sabenerna. Munculna Pangeran Muhammad dina sajarah Majalengka lain hartina sajarah Majalengka napak dina realitas sajarah anu jinek. Sabab saterusna kalah timbul patalekan ti sababaraha pihak : "Muhammad anu mana?"
Pikeun nyalusur saha ari Pangeran Muhammad, Rahmat Iskandar nyieun babandingan jeung sababaraha sumber anu bisa dipake cekelan, di antarana Carita Purwaka Caruban Nagari (Pangeran Arya Cirebon), Pustaka Negara Kertabhumi, Carita Parahyangan Sargah 4, Pustaka Paratwan I, Bhumi Jawa Kulwan, Kitab Waruga Jagat jeung Babad Walangsungsang (kabehanana ditulis ku Pangeran Wangsakerta). Ditambah ku buku (Pangeran Sulendraningrat) jeung Babad Tanah Sumedang (RAA Martanegara). Salian ti eta, dibandingkeun oge jeung hasil panyalusuran Hj. R. Nina Lubis jeung Edi S. Ekadjati ngeunaan Sumedang jeung Kuningan.
Tina sababaraha sumber anu ditalungtik ku Rahmat Iskandar di luhur, bisa dicindekkeun yen Pangeran Muhammad teh nyaeta Pangeran Palakaran atawa Pangeran Pemelekaran. Pangeran Palakaran kagungan putra, nyaeta Pangeran Santri di Sumedang, sarta Pangeran Santri kagungan putra nyaeta Pangeran Geusan Ulun. Anapon Majalengka, dina sumber-sumber di luhur henteu loba, malah henteu pisan disebut-sebut. Wewengkon Majalengka ukur aya kasebut dina wawacan Bupati Bandung taun 1921, anu netelakeun yen ieu wewengkon teh dijadikeun iwad talaq Geusan Ulun ka Ratu Hatisbaya. Wewengkon Majalengka dipasrahkeun ka Raja Cirebon, Panembahan Girilaya.
Patilasan Pangeran Muhammad kiwari bisa ditingal di Gunung Margatapa. Di dinya aya makam anu dipastikeun eta teh makam Pangeran Muhammad, ramana Pangeran Santri, akina Geusan Ulun.
Teu ku hanteu, jol teh tulisan Sudono (2002) anu netelakeun yen makam di Margatapa teh cenah lain makam Pangeran Muhammad anu namina Pangeran Palakaran. Anu dikurebkeun di dinya boa Muhammad anu sejen, anu sama sakali teu aya hubunganana jeung Pangeran Santri jeung atawa Geusan Ulan. Bukti anu diebrehkeun ku Sudono nyaeta salembar kulit anu euwina surat pusaka anu ditawis ku Kyai Raden Iman Hukum, Hakim Kanoman, Cirebon. t\Titimangsana kaungel 18 Muharam Tun Jim ahir 1215 H atawa 1794 M. Eusi surat nyaetasual pancen kuncen ka Saroppudin, Nurqo'im jeung Muhammad Hafidz, anu unggal malem Jumaah bagilir tugas di Karaton Cirebon. Kakocap, ieu tilu kuncen teh diprovokasi ku rahayat Desa Sindangkasih. Ku lantaran ngarasa teu tahan, aranjeunna nyungsikeun diri ka hiji tempat anu ngaranna kaya tapane tor (kawas tapa anu husu). Hartina hiji tempat pikeun ningtrimkeun diri. Ku naon ieu tempat teh disebutna Margatapa? Naha anu dikurebkeun di Margatapa teh Muhammad Hafidz, sanes Pangeran Muhammad sakumaha anu leuwih tiheula dipercaya?
Proyeksi
Kawasna, urang henteu bisa terus ngagugulung hiji kayakinan anu salila ieu jadi cekelan. Ku ayana carita-carita anu memper-memper kana a-historis jeung data-data (bujeng-bujeng primer, dalah sekunder oge duka) anu teu otentik, tumuwuh hiji kawajiban pikeun sakumna masrakat Majalengka keur babarengan ngancokeun perhatian kana sajarah daerahna sorangan. Para inohong (anu harita ngiring jabung tumalapung nyarungsum sajarah Majalengka), ulah ngoretkeun teuing kana kamungkinan tumuwuhna pamanggih anyar.
Pikeun ieu hal, Pamarentah Daerah ngaliwatan Kantor Budaya & Pariwisata majalengka, naratas jalan keur ngawujudkeun sajarah Majalengka anu maneuh sarta didukung ku data-data anu otentik. Dina taun 2005 kaliwat, Hj. R Nina Lubis saparakanca Masyarakat Sejarawan Indonesia Balai Kajian Sejarah dan Nilai Tradisional Bandung, ngaalpukahan nyarungsum sajarah Majalengka.
Tapi.....
Naha nya tepi ka danget ayeuna eta sajarah nu dimaksud teh nu daek bae medal? Naha Nina Lubis saparakanca teu puruneun, atanapi Pemda Majalengka anu teu mirosea...?
Duka tah...!
